مسئولیت اجتماعی به عنوان یکی از بنیادی ترین نمادهای دین اسلام که نمود آن در خمس، زکات، وقف، امر به معروف و بسیاری دیگر از گزاره های دینی و شرعی ماست، در سال های اخیر به عنوان یک مطالبه جدی در فرهنگ عمومی مدرن و در زبان علم نیز مورد توجه و مداقه قرار گرفته است. هرچند امروزه، علم و فرهنگ غربی به ضرورت ها و الزام های مسئولیت اجتماعی از زوایای پیدا و پنهان زیادی می پردازد، اما غنا و پیشتازی ادبیات اسلامی در عرصه مسئولیت اجتماعی، بسیاز فراتر از ادبیات علمی در این زمینه است تا جایی که می توان بیان کرد اسلام دین مسئولیت اجتماعی و مسئولیت اجتماعی، هدف دین اسلام است که جامعه در مرکز ثقل توجه آن است.
برای تشریح مسئولیت اجتماعی از دو جنبه می توان ورود کرد؛ جنبه تکلیفی مسئولیت اجتماعی و جنبه استحقاقی آن. نه تنها مسئولیت پذیری اجتماعی، تکلیف شرعی و عقلی در تعالی جامعه است که همه ذی نفعان حکمرانی از جامعه گرفته تا حکومت و بازار، ملزم به انجام این تکلیف هستند اما از سوی دیگر، جنبه استحقاقی مسئولیت اجتماعی نباید مورد غفلت قرار بگیرد. از بعد استحقاقی، مسئولیت داشتن در قبال جامعه، حق جامعه و عدم ایفای آن، تضییع حقوق جامعه و ظلم به جامعه است. جامعه به عنوان پیشران حکمرانی و بستر حضور مردم، نیازمند مسئولیت پذیری حکومت و بازار به آن در جهت تقویت بنیان های جامعه در زمینه های سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، و سایر حوزه های مرتبط است. براین اساس، این جنبه استحقاقی مسئولیت پذیری اجتماعی است که زمینه ساز اعتماد اجتماعی به عنوان مهمترین پیشران تعالی حکومت در اداره کشورهاست. اعتماد، موتور محرک کارامدی حکومت است که فقدان آن زمینه های گسترش ناترازی ها را فراهم می کند؛ ناترازی های سیاسی، اجتماعی، فراهنگیف اقتصادی، اخلاقی و بسیاری از ناترازی های دیگر.نیاز امروزه جامعه ایرانی، ایجاد شبکه های متنوع، متعدد و تو در توی مسئولیت اجتماعی است؛ به عبارت دیگر، باید فعالیت ها و تلاش ها در زمینه مسئولیت اجتماعی، در گروه های کانونی و در بسترهای زمانی و مکانی مختلف در حال پیگیری باشند اما همه آن ها در ارتباط و انسجام با یکدیگر. فعالیت های منفردانه مهمترین آسیب تلاش ها در راستای استحقاق و تکلیف مسئولیت اجتماعی در کشور ماست که نیاز به توجه، برنامه ریزی و نظارت جدی دارد. براین اساس، مهمترین مساله در موضوع مسئولیت اجتماعی در جامعه معاصر ایران، مسئله حکمرانی و فراحکمرانی مسئولیت اجتماعی است. حکمرانی مسئولیت اجتماعی ما را به سمت مردمی و عمومی شدن مسئولیت اجتماعی، شبکه ای شدن و کارامدشدن آن هدایت می کند حال آنکه، فراحکمرانی مسئولیت اجتماعی، هدایت هدایت ها در مسئولیت اجتماعی است تا تلاش های مختلف و متعدد در زمینه مسئولیت اجتماعی در کشور را همگرا و هم افزا و در جهت نیازهای اولویت دارد جامعه ایرانی کنیم تا آثار شگرف مسئولیت اجتماعی، نهاد اعتماد عمومی در جامعه ایران را تقویت و بازسازی کند.
درنهایت قابل ذکر است برای حکمرانی مسئولیت اجتماعی و فراحکمرانی آن در قالب اجتماع مسئولیت اجتماعی، ضرورت تدوین سند مسئولیت اجتماعی با رویکرد استحقاقی ذکر شده برای آن، یکی از الزامی ترین نیازهای زیست بوم مسئولیت اجتماعی در کشور است که ضرورت دارد نهادهای علمی و پژوهشی در تلاشی موثر با تمرکز بر مسئولیت های سه گانه حکومت، جامعه و بازار در عرصه مسئولیت اجتماعی، نحوه تعامل اضلاع سه گانه مسئولیت اجتماعی در کشور را تبیین، تشریح و تدقیق کنند تا جامعه ایرانی، مسئولیت خود را در قبال حکومت، حکومت مسئولیت خود را در قبال جامعه، جامعه مسئولیت خود در قبال بازار، بازار مسئولیت خود در قبال جامعه، بازار مسئولیت خود در قبال حکومت و حکومت مسئولیت خود در قبال بازار را مورد توجه قرار دهد.