پایگاه خبری دانشگاه تهران: با توجه به برگزاری دهمین همایش ملی و دومین همایش بین‌المللی اخلاق حرفه‌ای و مسئولیت‌پذیری اجتماعی، ضرورت ترویج اخلاق حرفه‌ای در دانشگاه‌ها را تشریح بفرمایید.
دکتر محمود واعظی: عنوان اخلاق حرفه‌ای در قرن جدید بسیار مهم و جدید است. به طور کلی همه ادیان در زمینه اخلاق مطلب دارند اما اخلاق حرفه‌ای ((professional ethics به صورت خاص در چارچوب نهادها، سازمان‌ها، مراکز و به طور مشخص در دانشگاه‌ها به عنوان موضوعی مهم اخیرا به آن پرداخته شده است. در دانشکده الهیات دانشگاه تهران هم آقایان دکتر قراملکی و نظری توکلی به این موضوعات پرداخته‌اند. انجمن اخلاق حرفه‌ای نیز اخیرا ثبت شده است.
اما در خصوص ترویج اخلاق حرفه‌ای صاحبان ادیان، علما، صاحبنظران مطالبی را به عنوان اخلاقیات بیان می‌کنند ولی از حرف تا عمل فاصله بسیار است. هر کسی که دانش چیزی را دارد لزوما عامل به آن هم نمی‌باشد. ممکن است فردی که در خصوص مضرات سیگار سخنرانی می‌کند، بعد از سخنرانی خودش سیگارش را روشن کند. لذا می‌بایست این موضوع توسط افراد و نهادهای ذیربط بخصوص مراکز علمی ترویج شود.
پایگاه خبری دانشگاه تهران: چگونه می‌توانیم بین موضوع ترویج اخلاق حرفه‌ای با بحث مسئولیت‌پذیری اجتماعی یک پیوند برقرار کنیم؟
دکتر محمود واعظی: مسئولیت‌پذیری اجتماعی همان ترویج چیزهایی است که یاد گرفته‌ایم که اگر غیر از این باشد «العالم بلا عمل کالشجر بلاثمر». در واقع مسئولیت‌پذیری اجتماعی پاسخ‌دهنده این بحث است که چیزهایی که آموخته‌ایم بایستی بتوانیم به جامعه عرضه کنیم. آن زمانی دانشگاه و علم و مراکز علمی مفید خواهند بود که سودشان به جامعه برسد.
پایگاه خبری دانشگاه تهران: لطفا نقش اخلاق حرفه‌ای و مسئولیت‌پذیری اجتماعی را در دانشگاه‌های نسل چهارم تبیین فرمایید.
دکتر محمود واعظی: در یک دوره در دانشگاه‌ها صرفا آموزش انجام می‌گرفت. بعدها پژوهش هم در کنار آموزش قرار گرفت و با هم همگام شدند. در دوره سوم، موضوع نوآوری هم به آموزش و پژوهش اضافه شد. در واقع ارتباط پژوهش‌ها با بازار و صنعت مد نظر قرار گرفت. اما الان که نسل چهارم دانشگاه‌ها را پشت سر می‌گذاریم بحث فرصت‌سازی، کارآفرینی و خلاقیت دانشگاه‌ها مطرح است. به عبارتی دیگر، نسل چهارم دانشگاه‌ها مسئله‌محور هستند و مشکلات جامعه را حل می‌کنند. اگر دولت یک کار انجام دهد و دانشگاه‌ها هم کار خودشان را بکنند هزینه‌های کشور بالا خواهد رفت و عمق کارها کم خواهد شد. دولت می‌بایست حل مسائل جامعه را از دانشگاه‌ها بخواهد. چراکه دانشگاه‌های نسل چهارم خودشان پیشرو و سیاستگذار هستند و مشکلات را طرح می‌کنند و می‌توانند بر اساس تجزیه و تحلیل نقاط قوت و ضعف، فرصت‌ها و تهدیدها (SWOT) راهبردهای مشخصی را برای حل آن مشکلات ارائه دهند. سپس بر اساس آن راهبردها برنامه اجرایی ارائه خواهند کرد. به تدریج این دانشگاه‌ها خودشان پیشرو و سیاستگذار در تعیین اولویت مسائل و مشکلات جامعه می‌شوند. اساسا دانشگاه‌های نسل چهارم دانشگاه‌هایی نوآور هستند که بر طبق عادت‌های قبلی و بی‌ثمر عمل نمی‌کنند و مدام روش‌های کار خود را تغییر می‌دهند.
پایگاه خبری دانشگاه تهران: به عنوان رئیس دانشکده الهیات دانشگاه تهران، نقش دانشکده الهیات را در دانشگاه نسل چهارم بیان بفرمایید؟
دکتر محمود واعظی: متاسفانه دانشکده الهیات در این زمینه نتوانسته است نقش اصلی خود را آنگونه که باید ایفا کند. ما در دانشکده الهیات باید تلاش کنیم که بحث اخلاقیات و رفتار دینی و اجتماعی را در بخش‌های مختلف جامعه نهادینه کنیم. به طور مثال، اگر رفتار شیرین و خوشرویی در بخش‌های مختلف جامعه و ادارات جریان داشته باشد هزینه‌ها پایین می‌آید و بهره‌وری بالاتر خواهد رفت. اگر رابطه بین مدیران و کارکنان به دور از حب و بغض و منافع شخصی باشد، همواره کارها روان‌تر انجام خواهد شد. به نظرم شکل‌دهی اینگونه مسائل اخلاقی حسنه در جامعه می‌تواند از کاربری‌های مشخص دانشکده‌های الهیات است. البته در حال حاضر این دانشکده در حال انجام فعالیت‌هایی در این خصوص است و فعالیت‌های بین‌المللی گسترده‌ای را برای اشاعه فرهنگ دینی غنی جامعه اسلامی-ایرانی آغاز کرده است. به طور مثال استادی از دانشگاه آنکارا در همایشی می‌گفت: «یکی از موضوعات پایان‌نامه من تحریف قرآن نزد شیعیان» است. بنده عرض کردم شیعیان به هیچ وجه معتقد به تحریف در قرآن نیستند و استدلال‌هایی آوردیم تا بتوانیم آنها را قانع کنیم. در اینگونه موارد کم‌کاری صورت گرفته است که امیدواریم از این به بعد در زمینه پاسخگویی به مسائل جهانی کار بیشتری صورت گیرد.
در نهایت بنده معتقدم که ما بایستی بحث الهیات کاربردی (Applied Theology ) را برای حل مسائل اجتماعی در دانشکده‌های نسل چهارم الهیات راه‌اندازی کنیم.
پایگاه خبری دانشگاه تهران: در خصوص مولفه‌های دانشگاه تمدن‌ساز چه نظری دارید؟
دکتر محمود واعظی: «العلم سلطان، من وجده صال به و من لم یجده صیل علیه» که مقام معظم رهبری روی آن بسیار تاکید دارند، حاوی این مضمون است که دستیابی به قله‌های علم و فناوری می‌تواند ما را از تحت سلطه و فرمانبری قدرت‌های علمی دیگر خارج کند. اگر به قله‌های علم دست پیدا کنیم فرمانروا خواهیم بود.
کاربردی کردن دانش فراگیر در خانه و جامعه هم از دیگر مولفه‌های دانشگاه تمدن‌ساز است. دانشی ارزشمند است که علم نافع باشد. در جامعه اسلامی تمامی صفات از جمله صداقت، رعایت حقوق دیگران، پاکی و نظافت، عدالت و... باید به گونه‌ای باشد که دیگران آن جامعه را به یکدیگر نشان دهند (و کذلک جعلناکم امه وسطا). در واقع از علم نافع باید بتوان مشکلات بانکداری، شهرداری، دادگاه‌ها و ... را حل نمود.
در دانشگاه تمدن‌ساز باید نگاه رو به جلو باشد. ما زمانی می‌توانیم در قله بایستیم که نگاه به آینده داشته باشیم و مسئله‌محور جلو برویم. اساسا معتقدم پارادایم آینده جهانی پارادایم معنویت (Spirituality) است. لذا باید دید دانشگاه‌های الهیات نسل چهارم چقدر توانسته در این خصوص شاخصه تعریف کند؟
پایگاه خبری دانشگاه تهران: آقای دکتر بفرمایید برای دستیابی به دانشگاه‌های نسل چهارم بخصوص در دانشکده‌های الهیات به چه چیزهایی نیاز داریم؟
دکتر محمود واعظی: ما در وهله اول نیازمند فرهنگ هستیم. فرهنگ کاربردی‌سازی علوم، فرهنگ دستیابی به علوم عملیاتی، فرهنگ یادگیری و ...؛ تا زمانی که اینها به شکل فرهنگ در میان ما درنیاید نمی‌توانیم جلو برویم. وقتی فرهنگ، باور بشود آنوقت می‌توانیم عمل کنیم. متاسفانه در حال حاضر بعضی دانش‌ها چون فقط حفظی هستند و تبدیل به باور نمی‌شوند لذا به رفتار هم تبدیل نمیشود و به آن عمل نمی‌کنیم. لذا فرهنگ یادگیری، خدمت به مردم و یاریگری، اشاعه علوم باید در جامعه همگانی شود. خرسندم که اضافه کنم سال گذشته یک موکب به موکب‌های اربعین اضافه شد به نام «موکب علوم» و شعارش فراگیر شدن دانش به ادیان و ملت‌های دیگر بود.
امیدواریم که شعار دانشگاه تهران که «جهاد علمی برای تحقق دانشگاه کارآفرین با رویکرد مسئولیت‌پذیری اجتماعی» است بتواند این دانشگاه را به کمک نخبگان و بزرگان علمی به عنوان الگو در جهان اسلام تبدیل نماید.